HAZAR HAKANLIĞI

Hazar Hakanlığı 10. yüzyılın ortalarından itibaren gücünü kaybetmeye başladı. Bu, daha önceki tarihlerde beliren sosyal huzursuzlukların sonucu idi. Ordu ücretli asker sayısının gittikçe artması yüzünden yavaş yavaş milliliğini kaybederek yabancılaşıyordu.

Daha 3. yy. ortalarında ücretlilerin çoğunluğunu Harezn ve civarından gelen Müslümanlar teşkil ediyorlardı. Memlekette dil ve din birliğinin bulunmaması, Hazar topluluğunun dağılmasını kolaylaştıran başlıca sebeplerdendi. Ordunun kuvvetten düşmesi neticesinde ticari emniyetin sarsılması ekonomik dengeyi bozdu.

Peçeneklerin ülkeye yayılmaları, belki büyük karışıklık yılları olarak bilinen 854’lerde Kabarların, daha sonra Macarların ve ihtimal Kalizlerle Bulgar İşkillerin durumdan faydalandılar. Ticaret bahanesiyle etrafta saldırgan hareketlere giriştiler. Hazar sahillerindeki kasabaları yağmalıyorlar, ahaliyi öldürüyorlardı. Hazar hükümet makamlarının kanunsuzluklara engel olmaya çalışmaları Slavları büsbütün azdırdı. Nihayet Kiev Rus prensi Svyatoslav, Türk tarzında kurup donattığı kalabalık kara ve nehir kuumetleriyle başşehri zapt ve diğer şehirleri tahrip etti. (965)

(Türkler, Hüseyin Tekinoğlu, Kamer yayınları)